Podstaw prawna: Statut Publicznej Szkoły Podstawowej nr 52 Specto w Poznaniu § 6 ust.5 „Szkoła podejmuje działania innowacyjne, które mogą skutkować uruchomieniem obowiązkowych zajęć edukacyjnych”.
Koncepcja
Program przeznaczony jest dla uczniów z klas VII- VIII. Realizacja programu obejmuje treści i umiejętności realizowane w zakresie przedmiotów matematyczno – przyrodniczych i humanistycznych.
W ramach programu wspomniane treści i umiejętności będą integrowane do rozwiązywania praktycznych problemów.
Program będzie realizowany jako „dodatkowe zajęcia edukacyjne”. W tym celu, na podstawie decyzji Rady Pedagogicznej zostanie włączony do Szkolnego Zestawu Programów Nauczania. Konsekwencją tej decyzji stanie się fakt, że zajęcia stają się obowiązkowymi dla uczniów. Uczniowie uczestniczący w zajęciach otrzymują na świadectwie szkolnym wpis o realizowaniu
Zajęcia realizowane są w cyklu – 6 tygodniowym przez 2 godziny w każdym tygodniu. W ostatnim tygodniu realizacji nastąpi prezentacja efektów pracy podczas zorganizowanego „Festiwalu nauki”.
W tak zorganizowanym procesie istotne jest jeszcze to, że grupy spotykające się w pracowniach są wymieszane wiekowo. w pracowniach. Na zajęciach tych nie ma też ocen, co jest szczególnie istotne w uczeniu dzieci o różnych potrzebach edukacyjnych i metodą projektu.
Godzina Geniuszu czas na realizację autorskich projektów uczniowskich o dowolnej formie. Zajęcia te mają na celu rozwój zainteresowań i pasji uczniów oraz prezentację uczniowskich realizacji na szerszym forum, np. w Internecie czy przed publicznością.
Plan działań w jednym kilkutygodniowym cyklu:
Główne cele:
Cele szczegółowe
Cele szczegółowe ujęte w programie ukazano w kontekście kompetencji kluczowych w uczeniu się przez całe życie
Cele szczegółowe w zakresie rozumienia i tworzenia informacji:
Cele szczegółowe w zakresie kompetencji matematycznych oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii:
Cele szczegółowe w zakresie kompetencji cyfrowych:
Cele szczegółowe w zakresie kompetencji osobistych, społecznych i w zakresie umiejętności uczenia się:
Cele szczegółowe w zakresie kompetencji obywatelskich:
Cele szczegółowe w zakresie przedsiębiorczości:
Cele szczegółowe w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej:
Uczniowie zyskają więcej czasu na wykonanie zadań oraz umiejętność dokonywania wyboru, planowania swojej pracy, dokonywania samokontroli, a także większą odpowiedzialność za podejmowane działania. Doskonalić będą pracę w grupie, jak również parach. Nie zostaną ograniczani jednostką lekcyjną, która zamknęłaby możliwość rozwoju i byłaby niepotrzebnym stoperem zatrzymującym machinę działań.
Zakładamy, że dzięki tak zorganizowanej pracy uczniowie zyskają radość z uczenia się, także dlatego, że edukacja zostanie dostosowana do ich indywidualnych możliwości i potrzeb oraz predyspozycji. Zmiana organizacji zajęć – pozwoli połączyć zdobywaną wiedzę i uczynić ją jeszcze bliższą dziecku. Dzięki temu i zastosowanym technikom pracy C. Freineta oraz aktywnym metodom pracy, zajęcia będą atrakcyjnymi i mobilizującymi do podejmowania wysiłku w sposób planowy.
Podstaw prawna: Statut Publicznej Szkoły Podstawowej Specto nr 52 w Poznaniu § 6 ust.5 „Szkoła podejmuje działania innowacyjne, które mogą skutkować uruchomieniem obowiązkowych zajęć edukacyjnych”.
Nazwa szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa nr 52 w Poznaniu
Autor: Marzena Kędra
Zakres: wszystkie przedmioty
Adresaci: uczniowie klas IV – VI
Koncepcja
Program przeznaczony jest dla uczniów z klas IV- VI. Realizacja programu obejmuje treści i umiejętności realizowane w zakresie przedmiotów matematyczno – przyrodniczych i humanistycznych.
W ramach programu wspomniane treści i umiejętności będą integrowane do rozwiązywania praktycznych problemów.
Program będzie realizowany jako „dodatkowe zajęcia edukacyjne”. W tym celu, na podstawie decyzji Rady Pedagogicznej zostanie włączony do Szkolnego Zestawu Programów Nauczania. Konsekwencją tej decyzji stanie się fakt, że zajęcia stają się obowiązkowymi dla uczniów. Uczniowie uczestniczący w zajęciach otrzymują na świadectwie szkolnym wpis o ich realizowaniu
Zajęcia realizowane są w cyklu – 6 tygodniowym przez 2 godziny w każdym tygodniu. W ostatnim tygodniu realizacji nastąpi prezentacja efektów pracy podczas zorganizowanego „Festiwalu nauki”.
W tak zorganizowanym procesie istotne jest jeszcze to, że grupy spotykające się w pracowniach są wymieszane wiekowo. Na zajęciach tych nie ma też ocen, co jest szczególnie istotne w uczeniu dzieci o różnych potrzebach edukacyjnych i metodą projektu.
Każde zajęcie ma swój program, który opracowuje nauczyciel prowadzący. Do każdego programu zostały przypisane konkretne kompetencje kluczowe.
Program realizowany jest przez zespół nauczycieli, na czele którego stoi lider, wskazany przez dyrektora szkoły. Do zespołu realizującego program mogą należeć nauczyciele wszystkich przedmiotów.
Program w całości realizowany jest techniką „kompleksu zainteresowań”. Innowację stanowi fakt, że co 6 tygodni uczniowie zmieniają tematykę zajęć, które związane są z poszerzeniem ich zainteresowań. W tak zorganizowanym procesie istotne jest jeszcze to, że grupy spotykające się są wymieszane wiekowo. Starsi uczniowie w ten sposób stają się opiekunami i przewodnikami młodszych. Obowiązkiem wszystkich jest sprzątanie i dbanie o porządek.
Na zajęciach dzieci formułują temat poszukiwań, a następnie decydują o przebiegu przedsięwzięcia i jego zakończeniu.
Zasady organizacyjne pracy nad kompleksem zainteresowań:Uczniowie zyskają więcej czasu na wykonanie zadań oraz umiejętność dokonywania wyboru, planowania swojej pracy, dokonywania samokontroli, a także większą odpowiedzialność za podejmowane działania. Doskonalić będą pracę w grupie, jak również parach. Nie zostaną ograniczani jednostką lekcyjną, która zamknęłaby możliwość rozwoju i byłaby niepotrzebnym stoperem zatrzymującym machinę działań.
Zakładamy, że dzięki tak zorganizowanej pracy uczniowie zyskają radość z uczenia się, także dlatego, że edukacja zostanie dostosowana do ich indywidualnych możliwości i potrzeb oraz predyspozycji. Zmiana organizacji zajęć – pozwoli połączyć zdobywaną wiedzę i uczynić ją jeszcze bliższą dziecku. Dzięki temu i zastosowanym technikom pracy C. Freineta oraz aktywnym metodom pracy, zajęcia będą atrakcyjnymi i mobilizującymi do podejmowania wysiłku w sposób planowy.
Procedury osiągania celówZasadniczą cechą kompleksu zainteresowań jest jego charakter badawczy, przy czym działania badawcze ukierunkowane są celowo tak, by znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące tematu, postawione przez dzieci. To sposób na rozwijanie wiedzy, umiejętności i sprawności intelektualnych, polegający na tym, że dziecko samo stawia pytania, samo szuka odpowiedzi i samo podejmuje decyzje dotyczące rodzaju wykonywanych działań.
Dobrze opracowany „kompleks zainteresowań” angażuje intelekt oraz emocje dzieci, musi zawierać określone cechy: dziecięcą inicjatywę, podejmowanie decyzji przez dzieci oraz ich zaangażowanie. Wówczas będzie wspólną przygodą nauczyciela i jego uczniów.
Struktura kompleksów zainteresowańStruktura kompleksu obejmuje kolejne odrębne etapy. Na poszczególnych etapach nauczyciel ocenia przydatność tematu, zastanawia się, jakie materiały będą potrzebne, planuje zajęcia terenowe i rozważa, jakich ekspertów należałoby zaprosić na rozmowę czy zajęcia pokazowe.
Metoda określa strukturę działań, ale nie podaje recepty, jak uczyć. Istnieje subtelna różnica między wspieraniem aktywności badawczej dzieci a działaniami poznawczymi, ukierunkowanymi przez nauczyciela, między wspieraniem procesu edukacyjnego a przyjmowaniem roli osoby kierującej tym procesem. Do najważniejszych zadań nauczyciela należy rozpoznanie tej subtelnej granicy i dołożenie starań, by jej nie przekraczać. Pomóc w tym może właśnie struktura kompleksu. Ucząc się, jak realizować kompleks, nauczyciel uczy się, jak wspierać, a nie tłumić dziecięcą ciekawość i wrodzone skłonności poznawcze, nie tracąc jednocześnie z pola widzenia określonych celów dydaktycznych.
Kompleksy zainteresowań są sposobem wspierania aktywnego, zaangażowanego i celowego uczenia się oraz rozwoju intelektualnego, a dla niektórych nauczycieli może stać się początkiem nowego, skuteczniejszego sposobu uczenia i zwracania baczniejszej uwagi na potrzeby ucznia. Warto jednak pamiętać, że sposób to nie cel i że struktura kompleksu zainteresowań ma pełnić rolę pomocniczą, a nie stanowić rezultat końcowy.
Etapy realizacjiW pierwszym etapie projektu następuje sformułowanie problemu/tematu, które związane są z poszerzeniem uczniowskich zainteresowań.
Nauczyciel przygotowuje swój plan działania, oceniając jak temat wybrany przez dzieci nadaje się do realizacji w kontekście kompetencji kluczowych.
Podczas analizy kompetencji kluczowych pojawiają się rozmaite pytania dotyczące procesu przygotowawczego, np.:
Odpowiedzi na te pytania pomogą nauczycielowi ocenić, czy dany temat ma szansę stać się kompleksem zainteresowań.
Rodzaj tematu ma duży wpływ na wyniki pracy. Ważne jest, aby nauczyciel pamiętał o doświadczeniach życiowych swoich uczniów, które będą mogli wykorzystać podczas realizacji kompleksu. Wskazane jest również, aby nauczyciel realizujący kompleks z uczniami, poświęcił czas, włożył wysiłek na zbudowanie wspólnej płaszczyzny porozumienia i określił zainteresowania.
Analiza wstępna pozwala też zastanowić się, jakie materiały, np. książki, nauczyciel może przynieść do klasy, aby przeprowadzić i wzbogacić zajęcia wprowadzające oraz zapewnić wspólną płaszczyznę doświadczeń.
Analizuje dostępność materiałów oraz możliwość zaproszenia ekspertów i przeprowadzenia zajęć terenowych. Planuje też zajęcia wprowadzające, aby zbudować podstawy wiedzy do dalszych poszukiwań dzieci. Jedną z technik umożliwiających realizację pracy w „kompleksie zainteresowań” są „doświadczenia poszukujące”
Jedną z głównych cech „kompleksu zainteresowań” – jest to, że inicjatywa należy do dzieci, które po dyskusji i konsultacjach z nauczycielem, podejmują decyzję i biorą odpowiedzialność za osiągnięte wyniki. Jeśli pedagog przesadzi z organizowaniem dziecięcych doświadczeń, „kompleks” nie stworzy tak dobrej okazji do rozwoju i nauki jak aktywność inicjowana przez jego podopiecznych. Poniżej kilka wskazówek:
Na tablicy można wywieszać zdjęcia oraz prace dzieci dotyczące realizowanych kompleksów. Miejscem realizacji może być też korytarz albo przestrzeń wspólna.
Podczas realizacji, i to niezależnie od tematu, szczególnie przydają się pewne rodzaje materiałów, np. materiały do konstrukcji, przybory plastyczne i różnorodna lektura. Ważną rolę w projekcie odgrywają książki, np. ilustrowane wydawnictwa związane z tematem, a także publikacje przeznaczone dla nieco starszych uczniów, jeżeli zawierają zdjęcia, rysunki czy wykresy. Przydadzą się też osobiste dzienniczki do robienia notatek i szkiców z wypraw terenowych lub zajęć grupowych. Podczas prac konstrukcyjnych niektóre dzieci mogą same zostać „ekspertami” lub „asystentami” odpowiedzialnymi za poszczególne aspekty działań.
Warto przygotować uczniów do pracy, poświęcić czas na wyjaśnienie zasad pracy, zwracając szczególną uwagę na takie jej aspekty, jak: samodzielność, odpowiedzialność, innowacyjność, współpraca w grupie oraz przygotowanie prezentacji efektów pracy.
Przed przygotowaniem ram realizacyjnych należy też starannie rozważyć kilka kwestii.
Większość uczniów reaguje pozytywnie na tematy, które albo już są dla nich ciekawe, albo je intrygują. Dlatego jedno z pierwszych zadań nauczyciela przy realizacji kompleksu polega na określeniu aktualnych oraz potencjalnych zainteresowań uczniów — nauczyciele zawsze powinni starać się inspirować nowe zainteresowania. Uczniowie często spontanicznie okazują zainteresowanie jakimś obiektem, wydarzeniem miejscem, opowiadaniem lub książką na jakiś temat.
W grupie podejmującej realizację kompleksu zainteresowań po raz pierwszy warto zorganizować wspólne doświadczenia grupowe, które zwiększają szansę, że każde dziecko będzie zgłaszało pytania oraz propozycje dotyczące sposobu realizacji przedsięwzięcia. Bowiem, gdy tylko nauczyciel decyduje o pierwszych krokach, istnieje ryzyko, że kompleks może się przekształcić w działanie sterowane odgórnie. A przecież jedną z głównych cech kompleksu jest to, że inicjatywa należy do uczniów, które po dyskusji i konsultacjach z nauczycielem podejmują decyzję i biorą odpowiedzialność za osiągnięte wyniki.
Nauczyciel inicjujący pracę w ramach kompleksu ma do dyspozycji kilka różnych strategii budowania wspólnych doświadczeń w celu wzbogacenia rozmów i zintensyfikowania wzajemnych kontaktów uczniów przed rozpoczęciem pracy – może:
Ten rodzaj aktywności, C. Freinet nazywa „poszukiwanie po omacku”, pomaga zgromadzić podstawowy zasób wiedzy, poznać potrzebną terminologię i pojęcia dotyczące danego zagadnienia. Wiedza ta jest niezbędna uczniom podczas ich działań i bardzo ważna dla każdego dziecka. Istotne jest doprowadzenie do wspólnego punktu widzenia, do poczucia, że grupa działa razem w celu wyjaśnienia interesującej kwestii.
Gdy nauczyciel zorientuje się, że większość uczniów ma już jakieś pojęcie o temacie, może określić stan ich wiedzy w sposób bardziej sformalizowany, rozmawiając z nimi i przedstawiając znane im fakty np. w formie graficznej. Dzięki tej strategii wszyscy uczestnicy – nauczyciel, uczniowie uświadamiają sobie, co dzieci umieją przed rozpoczęciem pracy. Przykłady:
Mapa myśli to rodzaj graficznego przedstawienia powiązań między propozycjami czy pytaniami dzieci. W miejscu centralnym nauczyciel może zapisać główne zagadnienie, od którego promieniście rozchodzą się poszczególne elementy. W przypadku pracy w grupach różnowiekowych dzieci młodsze szybko nabędę tę umiejętność, obserwując swoich starszych kolegów, także nauczą się je tworzyć i włączą się w proces spontanicznie, albo też przejmą inicjatywę.
Należy jednak pamiętać, że mapę myśli tworzy się przede wszystkim po to, by zapisać dziecięce propozycje i pytania. Przy rysowaniu mapy można równie skorzystać z rzutnika. Ponadto dzieci mogą też sięgnąć po z karteczki samoprzylepne z własnymi propozycjami, które własnoręcznie przyklejają w wybranym punkcie mapy. Sam sposób organizacji procesu przygotowania mapy daje nauczycielowi okazję, by lepiej zapoznać dzieci z tematem i pomóc im dostrzec powiązania między poszczególnymi tematami cząstkowymi.
Po rozważeniu powyższych kwestii nauczyciel powinien zaprezentować krótkie wprowadzenie w zagadnienie. Ma ono na celu wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem oraz pokazanie potencjalnych problemów i możliwości poszukiwania rozwiązań. Nauczyciel nie powinien podawać gotowych tematów, a jedynie wskazać zagadnienia, które mogą stanowić problemy warte zainteresowania i podjęcia trudu ich rozwiązania, tak, aby pozostawić uczniom możliwość samodzielnego określenia tego, co ich najbardziej zainteresowało, oraz wskazania problemu, którego rozwiązania chcą poszukiwać.
Konieczne wydaje się jednak jasne formułowanie celów, jakie mają być osiągnięte poprzez ich wykonywanie. Nauczyciel powinien formułować cele w taki sposób, aby uczniowie rozumieli, czego się od nich oczekuje. Powinni, zatem wiedzieć, co będzie przedmiotem ich samodzielnego zadania, czego się dowiedzą, co będą umieli zrobić, jakie ukształtują umiejętności. Z drugiej jednak strony cele stawiane przed uczniami nie mogą być zbyt szczegółowe, żeby ich forma nie ograniczała samodzielności, inwencji twórczej oraz inicjatywy wykonawców.
Wprowadzenie uczniów w zagadnienie ma charakter informacyjno-motywacyjny, mające na celu wzbudzenie zainteresowania uczniów, wskazanie możliwych do rozważenia problemów, zmotywowaniu uczniów do działania.
Grupy robocze nie powinny być zbyt liczne, tak, aby każdy mógł podjąć działania w ramach wykonywanego zadania.
Przystępując do wykonywania zadania, uczniowie powinni wiedzieć, ile mają czasu na wykonanie zadań oraz kiedy odbędzie się prezentacja rezultatów pracy.
Żeby uporządkować i usprawnić prace, a także ułatwić nauczycielowi monitorowanie pracy uczniów, należy przyjąć jakiś sposób dokumentowania pracy nad kompleksem. Warto zakładać teczki kompleksu, w której będą gromadzone wszystkie zebrane materiały, informacje, zestawienia. Można też wyznaczyć miejsce na ekspozycje.Warto katalogować materiały i informacje i dokonywać ich selekcji. Uczniowie mogą również prowadzić kronikę kompleksów.
Nauczyciel powinien ustalić z uczniami, co będzie efektem ich pracy i w jaki sposób uczniowie będą prezentowali wykonaną pracę.
Gdy tematy zostały sformułowane, gdy uczniowie ustalili, czego chcą się dowiedzieć, a w sali przygotowano potrzebne materiały, zaplanowano spotkania z ekspertami i sprzęt, grupa może podjąć aktywność. Charakterystyczne cechy tego etapu to: wnikliwe zgłębianie tematu, próba znalezienia odpowiedzi na postawione pytania oraz sformułowanie nowych pytań.
Na tym etapie realizacji można zaplanować doświadczenia poszukujące.
Podstawy „techniki doświadczeń poszukujących” C. Freineta odnajdujemy w koncepcji psychologicznej tzw. „psychologii wrażliwości na świat”, której kluczowym pojęciem jest doświadczenie zdobywane „po omacku”. W interpretacji H. Semenowicz oznacza ono „przypadkowe natrafienie przez dziecko. w trakcie samodzielnych doświadczeń i samodzielnego działania na różne przedmioty i zjawiska, a także na odkrycia cech ludzi, zwierząt, roślin i przedmiotów za pomocą zmysłów wspieranych intuicją i przeżyciami emocjonalnymi (szczególnie zainteresowanie i motywacja). Wyższą formą jest „doświadczenie poszukujące”, w którym po wielokrotnym powtórzeniu prób uwieńczonych sukcesem pojawia się, jako element wtórny, świadomość doznanych wrażeń zmysłowych i posługiwanie się nimi w sposób celowy i zamierzony, zamiast działania spontanicznego.
„Technika doświadczeń poszukujących” wyzwala w uczniach aktywność celową (w przeciwieństwie do aktywności adaptacyjnej), która nastawiona jest przede wszystkim „na możliwość uzyskania jakiegoś określonego stanu rzeczy.”
Efektem jej jest wychodzenie poza dostarczone informacje. Aktywność ta wymaga działań twórczych czy transgresyjnych, sprzyja uczeniu się zachowań niekonwencjonalnych, niestandardowych. Stąd przebieg zajęć „techniką doświadczeń poszukujących” odbiega od lekcji prowadzonych metodami konwencjonalnymi. Mogą one przebiegać w następujący sposób:
Na tym etapie realizacji warto też poświęcić trochę czasu, na pracę z materiałami źródłowymi umieszczonymi w biblioteczce klasowej. Kontakt z książkami może zaowocować odnalezieniem publikacji bardzo ściśle związanych z tematem, ale także umożliwić dotarcie do pomocy dodatkowych, np. stron internetowych czy filmów. Ponadto ważne jest, by uczniowie mieli możliwość samodzielnego poszukiwania odpowiedzi na pytania i samodzielnego korzystania z publikacji źródłowych.
Przed spotkaniem uczniów z ekspertami i osobami zaproszonymi nauczyciel musi im wyjaśnić, na czym polega edukacja oraz jakich pytań mogą się spodziewać. Natomiast dzieci w razie potrzeby powinny mieć okazję do uczenia się i ewentualnego ćwiczenia określonych umiejętności badawczych, np. zadawania pytań, posługiwania się przyborami w pracy konstrukcyjnej oraz sporządzania rysunków z obserwacji.
Uczenie się „techniką doświadczeń poszukujących” wymaga odpowiedniej bazy, odpowiednio zorganizowanego środowiska edukacyjnego. Elementem szczególnie charakterystycznym w uczeniu się „techniką doświadczeń poszukujących” (odróżniającym od innych sposobów uczenia się) jest kartoteka fiszek problemowych (zwanych również poszukującymi, przewodnimi, albo kartami pracy ucznia), które zawierają pewną liczbę poleceń do wykonania w związku z określonym tematem a także źródło informacji. „Fiszki problemowe” zwykle przygotowuje nauczyciel na podstawie utworzonych map myśli. Obok „fiszek problemowych” nieodzownym elementem „techniki doświadczeń poszukujących” są materiały dokumentacji źródłowej. tzw. klasowa biblioteka pracy (obejmuje materiały wyczerpujące, rzetelne, należycie skatalogowane i w każdej chwili dostępne).
Materiały źródłowe nauczyciel gromadzi razem ze swoimi uczniami ( fotografie, reprodukcje, widokówki, prospekty, filmy, przezrocza, płyty, materiały reklamowe itp.).
Jeśli „doświadczenia poszukujące” w terenie zostały udokumentowane fotograficznie, zdjęcia można zaprezentować natychmiast po zrobieniu odbitek. Możemy pozwolić dzieciom samodzielnie rozmieścić odbitki na tablicy, by przekonać się, jak one same postrzegają przeżyte wydarzenie. Prowadzi to do długiej dyskusji i zwykle dostarcza bodźców do wykorzystania nowego słownictwa. Dzieci czasem dyktują opisy zdjęć. Jeżeli nie potrafią ich zapisać, wówczas robi to nauczyciel. Dzieci, które obserwują, jak nauczyciel zapisuje ich własne słowa, używając interpunkcji oraz zasad ortograficznych, zaczynają rozumieć, na czym polega istota czytania i pisania. Warto przy tej okazji stworzyć na ścianie „galerię słów” związaną z tematem. Słowa zapisywane są na dużym arkuszu papieru lub na fiszkach, które dają się łatwo zdjąć i zanieść do stolika, by dzieci przepisały je, jeśli zechcą. Często dzieci proponują nowe słowa do tej „galerii”.
Taki sposób omówienia tematu nie tylko zawiera informacje, co dzieci robiły podczas wizyty, ale z reguły pozwala się także dowiedzieć, czego się nauczyły. Zdjęcia są często eksponowane w sali przez cały czas trwania tematu, umożliwiając okazjonalny powrót do wcześniejszych doświadczeń. Niektóre dzieci chętnie wykorzystują farby, a zrobione szkice terenowe służą im do przygotowania kolorowego obrazka.
W fazie przeglądania materiałów z zajęć i w trakcie przygotowań do przedstawienia zdobytych informacji nauczyciel może wprowadzić źródła dodatkowe np. nowe książki związane z tematem projektu, własną dokumentację wykonaną podczas wyprawy w teren czy pomoce dydaktyczne niepochodzące z miejsca wyprawy.
Można również urządzić projekcję wideofilmów nakręconych podczas zajęć terenowych. Projekcji mogą towarzyszyć dodatkowe działania np. literackie. Uczniowie mogą też wykonywać rysunki ze szkiców sporządzonych podczas wyprawy.>/p>
UWAGA: Technikę doświadczeń poszukujących wykorzystujemy również w innych sytuacjach edukacyjnych.
Prezentacja jest zwieńczeniem uczniowskiej pracy. Typowa prezentacja powinna odbywać się na forum klasy lub przed szerszym audytorium, jeżeli tematyka może być interesująca również dla innych uczniów. Wykonane prace powinny zostać zaprezentowane innym uczniom, aby mogli oni zapoznać się z zagadnieniami, które wynikają z przyjętego przez nauczyciela programu kształcenia. Poza tym dzięki prezentacji uczniowie kształtują umiejętności wypowiadania się, przedstawiania rezultatów swojej pracy, jej obrony, dostosowywania formy prezentacji do potrzeb słuchaczy, a także odpowiadania na pojawiające się pytania i brania udziału w dyskusji.
Uczniowie zaczynają postrzegać, że ich wiedza wzrosła, że zdobyli nowe umiejętności, zdolności rozwiązywania problemów. Nauczyciel obserwuje wyniki pracy oraz ocenia jego skuteczność pod względem realizacji celów wobec poszczególnych dzieci i całej grupy.
Uczniowie po zakończeniu pracy powinni dokonać analizy osiągniętych sukcesów i błędów, które popełnili w czasie tej pracy. Nawet wówczas, gdy została wykonana poprawnie, nie ustrzegli się zapewne drobnych błędów, których uświadomienie sobie powinno wyeliminować je z następnych zadań.
Na podstawie wszystkich zgromadzonych materiałów należy dokonać analizy i porównania efektów realizacji zadań zgodnie z wcześniejszymi założeniami. Gromadzone i analizowane przez cały jego czas trwania materiały pozwalają nauczycielowi dokonywać oceny, co wie i umie każdy z uczniów oraz jakie dalsze materiały i działania będą dla niego najkorzystniejsze. Nauczyciele prowadzący staranną obserwację uczniowskich doświadczeń często już na etapie planowania podejmują trafniejsze decyzje, m.in. dotyczące kwestii organizacyjnych, harmonogramu, kolejnych kroków, zadawanych pytań, materiałów pomocniczych oraz sposobów zapewnienia każdemu dziecku najkorzystniejszych warunków rozwoju w trakcie realizacji zadań.
Kompleksy zainteresowań a współpraca z rodzicamiInna potencjalna korzyść płynąca z zastosowania „kompleksów zainteresowań” polega na tym, że może on w sposób naturalny zainteresować rodziców i zachęcić ich do udziału w podejmowanych przez dziecko działaniach. Jest to istotne, ponieważ sukcesy dziecka w nauce zależą w dużej mierze od stopnia zaangażowania rodziców w proces edukacyjny. Rodzice mają rozmaite możliwości uczestniczenia w zadaniach podejmowanych przez dziecko. Rodzice mogą występować w roli zaproszonych ekspertów, pomagają w ćwiczeniu potrzebnych umiejętności. Zdarza się, że rodzice uczestniczący w zadaniach i towarzyszący grupie podczas wypraw terenowych sami zdobywają nową wiedzę. Większość działań kończy się wydarzeniem kulminacyjnym, którego częścią jest wystawa prac dziecięcych. W wydarzeniu tym zazwyczaj biorą udział rodzice.
Rodzice, obserwując proces realizacji kolejnych zadań, dostrzegają działania charakterystyczne dla czynnego uczenia się i zdobywają świadomość technik zachęcających do czynnej nauki w domu. Towarzysząc grupie w czasie zajęć terenowych, widzą, jak nauczyciel namawia dzieci do zadawania pytań i rejestrowania spostrzeżeń. Obserwują, jak dzieci rysują, piszą i robią zdjęcia. Widzą też, że nauczyciel pilnie słucha dzieci i z uwagą odnosi się do ich pytań.
EwaluacjaPodczas realizacji zbierane będą opinie uczniów i rodziców na temat programu. Gromadzone będą również prace uczniowskie – efekty ich pracy.
Refleksje końcoweTaka organizacja pracy zaspokoi dziecięcą potrzebę wypróbowywania i badania świata. Dzieci rozwijają własną inicjatywę, kreatywność, odkrywają swoje mocne strony. Wszystko to przebiega w przyjaznym środowisku, które zachęca i motywuje je do odkrywania, badania i eksperymentowania oraz w jednakowej mierze wspiera ich rozwój fizyczny, umysłowy i duchowy.
Należy pamiętać, że każdy dzień niesie ze sobą mnóstwo przeżyć. Nie muszą być to wielkie przygody zaaranżowane specjalnie dla dzieci, bowiem to codzienne drobiazgi przyciągają ich uwagę. Nie chodzi też o to, by narzucać dzieciom gotową wiedzę. One uczą się w prawdziwym życiu dzięki samodzielnemu działaniu. Same zapoczątkowują procesy kształcenia, motywują siebie wzajemnie, tworzą grupy zainteresowań, przekazują sobie nawzajem informacje, zastanawiają się nad sposobami rozwiązania jakiegoś problemu. Dzieci mają pomysły tylko wtedy, gdy są do tego zachęcane i gdy nie wyręcza się je gotowymi rozwiązaniami. Same zdobywają informacje na interesujące je tematy, odpowiadają na swoje pytania eksperymentując, ucząc się od specjalistów, zadając im pytania, przyglądając się i aktywnie włączając się w ich czynności. Samodzielnie i wspólnie zorganizowane zadania pozostają najtrwalszymi przeżyciami.
[1] A. Lewin, 1986, Wychowanie. Tryptyk pedagogiczny. Korczak, Makarenko, Freinet, s. 112.</p?
[2] H. Semenowicz, 1980, Freinet w Polsce, WSiP, Warszawa, s. 97.
[3] R. Więckowski, 1993, Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa, s. 269.„Umiejętność uczenia się” to zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach.
Kompetencja ta obejmuje świadomość własnego procesu uczenia się i potrzeb w tym zakresie, identyfikowanie dostępnych możliwości oraz zdolność pokonywania przeszkód w celu osiągnięcia powodzenia w uczeniu się.
Kompetencja ta oznacza nabywanie, przetwarzanie i przyswajanie nowej wiedzy i umiejętności, a także poszukiwanie i korzystanie ze wskazówek. Umiejętność uczenia się pozwala osobom nabyć umiejętność korzystania z wcześniejszych doświadczeń w uczeniu się i ogólnych doświadczeń życiowych w celu wykorzystywania i stosowania wiedzy i umiejętności w różnorodnych kontekstach – w domu, w pracy, a także w edukacji i szkoleniu. Kluczowymi czynnikami w rozwinięciu tej kompetencji u danej osoby są motywacja i wiara we własne możliwości.
Głównym celem zajęć Akademii Umysłu jest kształcenie:
„ Bez względu na wiek uważność jest Twoją wewnętrzną kopalnią złota” Frits Koster
Współczesne dzieci są często zaniepokojone, zestresowane, mają trudność z osiągnięciem wewnętrznej równowagi. Jak pomóc im w osiągnięciu stanu relaksu, tak aby były zdolne zatrzymać się, wziąć oddech, uspokoić…?
Uważność (mindfulness) pomaga dzieciom w uspokojeniu gonitwy myśli, w zatrzymaniu się i poradzeniu sobie z myślami.
Uważność to bycie TU i TERAZ, odczuwanie tego, co zewnętrzne, ale także pełne skupienie na tym, co mówią nam sygnały płynące z ciała
Ćwiczenia z uważności są przeznaczone dla dzieci w wieku od 5 do 12 lat, które chcą nauczyć się uspokajać swoje myśli, poprawić koncentrację uwagi, nauczyć się radzić sobie regulować emocje.